23-27 juni 2022

Unieke kleurenshelf en 'Amerikaanse' buien

Na een storm chasereis door de USA met veel fraaie dingen, is het seizoen ook hier in Europa losgebarsten. Enkele tripjes naar Frankrijk (4 en 19 juni) worden nu gevolgd door een volledige week met intense buien. In deze laatste juniweek rijgen de kansen zich vooral buiten de Nederlandse grens aaneen. We leggen binnen zeven dagen tijd meer dan 3500 km af door verschillende landen en dat levert ongekende beelden én ervaringen op. Wellicht onze beste periode sinds jaren. In dit verslag beschrijf ik twee setups in één, omdat de verschillende kansen en gebeurtenissen (ook qua voorbereiding) mooi in elkaar overlopen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Route: Reims – Verdun – Colmar – Straatsburg – Freiburg – Bodensee – Tegernsee/Achental
Landen: Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk
Afstand: 2750 kilometer

Max gemeten windstoot: 
90 km/uur

Links Youtube video:
https://www.youtube.com/watch?v=_UgQUMi1XPQ 
https://www.youtube.com/watch?v=RVz1b8n9qOg

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Juni 2022 is in Frankrijk een ongekende maand op convectief gebied. Tot en met de 20e hebben zich minimaal vijf situaties met serieuze supercellen voorgedaan in Centraal-Frankrijk, de Ardèche en dan doorlopend tot in het noordoosten richting de Vogezen. Telkens opnieuw komt dezelfde regio aan bod. Omdat wij aanvankelijk met werk zitten en niet heel ver kunnen reizen, hebben we de meeste situaties gemist. Op twee na: de weekenddagen van 4 juni en 19 juni! Die momenten zijn we naar de regio Reims/Troyes/Dijón gereden en hebben daar meerdere fraaie cellen onderschept. Het was niet zo spectaculair als zuidelijker in Frankrijk, maar absoluut de moeite waard. Met name de supercell in de avond van zondag 19 juni (west van Troyes) mocht er zijn. Dat exemplaar ontwikkelde o.a. een fraaie losstaande rolwolk, waar enkele plussers ruimschoots vooruit schoten. Uiteraard niet geheel gevaarloos, maar zonder het nemen van enig risico maak je ook geen bijzondere beelden.

Onderstaande foto is van die nacht vlakbij Troyes. Toevallig heeft iedereen uit ons groepje deze ontlading op dezelfde wijze en vanuit vrijwel dezelfde positie vastgelegd. Nadien volgde nog een grootschalige lichtshow met mammatus en richting Parijs een fraaie shelfcloud op een tweede onweersbui.

Rolwolk verlicht door blikseminslag, noord van Troyes (FR), 19 juni 2022 rond 23.50 uur

De stormchase van 19 juni was tamelijk slopend en we waren pas in de ochtend van de 20e (rond 08.00 uur) terug thuis. Nadat enkele beelden gedeeld zijn kan het bijkomen van deze nacht beginnen. De dagen daarna is het tijdelijk rustig. Ik ben echter nauwelijks klaar met het afronden van mijn materiaal uit Noord-Frankrijk, wanneer de volgende dynamische kansen zich aandienen. De eerste daarvan valt waarschijnlijk op donderdag 23 juni. Inmiddels heeft een klein groepje van ons chaseteam vakantie en dat biedt natuurlijk veel meer gelegenheid tot het maken van een verre, al dan niet een meerdaagse storm chase. Die kans moeten we grijpen! Het zal niemand verbazen dat ook de situatie van 23 juni boven Frankrijk valt, maar ditmaal wel duidelijk noordelijker dan de afgelopen weken.

Windschering (0-6 km) en een progtemp voor Reims, Noord-Frankrijk, donderdag 23 juni 18z/20u (Har40)

Vooraf oogt met name de omgeving van Reims gunstig voor het ontstaan van onweersbuien, mogelijk van het type supercell. Daarnaast bestaat ook een oostelijkere optie richting Verdun en Metz. De exacte route kunnen we later nog bepalen. Met een overlap van circa 1500 j/kg CAPE en 40-45 kn effectieve windschering is de overlap wel iets minder fors dan de setups van afgelopen week. Onderin de atmosfeer vindt bovendien nu niet zoveel snelheidsschering (max 12-15kn) plaats. Toch besluiten we te gaan: we hebben de tijd voor een mooie chase en op de één of andere manier is ons gevoel goed. Weermodellen tonen geen vreselijk lompe (super)cellen, maar vooral lineair georganiseerde buien aan de voorzijde van het koufront. Ook in delen van Nederland staat overigens onweer op de planning en dat is pas de eerste keer deze maand. Langs een thermische vore (gepositioneerd van grofweg Limburg naar het noordwesten van Nederland) komt het tot circa 1200 j/kg met 15kn schering. Buien van het type single cell dus en hierbij betreft het nachtelijk onweer. Leuk voor bliksemfotografie. Desondanks besluiten we voor de meer dynamische optie te gaan in Noord-Frankrijk. De weerkaart van het KNMI voor 23 juni 2022 toont de weersituatie van dat moment:

Weerkaart met frontenanalyse (KNMI) voor donderdagmiddag 23 juni 2022

Het is donderdag 23 juni rond het middaguur. Nederland heeft te maken met vrij zonnig en ronduit warm zomerweer: de middagtemperatuur haalt in het oosten zelfs bijna 33 graden. Toch is dat vandaag niet voldoende voor de vorming van onweersbuien vanaf grondniveau (de convectietemperatuur bedraagt ruim 35 graden). Ook Frankrijk is zeer warm, al gooit een buienrestant uit de nacht wel roet in het eten voor uitgerekend de omgeving van Reims. Daar loopt opwarming enigszins achter. Intussen is een grootschalig “MCS” actief in de omgeving van Limoges (prefrontaal getriggerd langs het koufront). Die buiencluster trekt noordwaarts richting ons doelgebied; de bedoeling is dat zich nog nieuwe buien vóór dit complex uit ontwikkelen in het warme gebied. Vanwege bewolking en neerslag tussen Reims en Soissons, besluiten we voor de oostelijke optie te gaan. We rijden via de Ardennen naar Luxemburg en pakken daar snelweg A4 richting Verdun/Reims. Die route loopt precies west>oost en met een zuidelijke stroming is dat eigenlijk ideaal. We gaan halverwege die weg staan en kunnen altijd een stukje terug indien nodig.

Bij aankomst in Luxemburg is het een graad of 28 en half bewolkt. Het onweerscomplex uit Zuid-Frankrijk is inmiddels de omgeving van Troyes genaderd, maar echt fors ontwikkelen de buien aan de voorzijde zich vooralsnog niet. Koers is met circa 60 km/uur NNW-waarts, mooi met de hoogtestroming mee (aan de grond waait een zwakke oostenwind). We besluiten bij de stad Verdun de snelweg te verlaten en dan binnendoor nog een eind zuidwaarts de buien tegemoet te rijden. Met deze stormmotion kunnen we ze tenslotte gemakkelijk voor blijven. Intussen ontwikkelen zich boven Nederland enkele elevated onweersbuien van het multicell-type, die direct een flink aantal blikseminslagen produceren. Conform verwachting, maar qua structuur zijn deze cellen niet interessant. Dat worden ze pas wanneer de duisternis invalt.

We hebben de laatste modelruns voor onze neus rond 18.00 uur en met name het Duitse Icon-D2 laat een tamelijk georganiseerde buienlijn zien. Die moet zich tegen zonsondergang een uurtje ten zuiden van de Belgische grens bevinden. Sommige segmenten duiden op een bow-achtige structuur. Ook worden daarop zware windstoten berekend: plaatselijk tot meer dan 100 km/uur. Wat opvalt is dat de buien wel heel oostelijk worden geïnitieerd, dat beeld negeren we.

Max. Reflectiviteit en windstoten, Icon-D2 voor donderdagavond 23 juni 2022 (runs 9z en 15z)  /  Meteociel

Rond 20.00 uur komen wij aan in de omgeving tussen Bar-le-Duc en Saint-Dizier, ongeveer een uur ten zuidoosten van Reims. Met recht een schitterend gebied! Heuvelachtig met volop granenvelden en uitzicht. De squall line komt spoedig in zicht, maar is verre van spectaculair. Op de radarbeelden pruttelt het hele spul ook maar een beetje door. Er bestaat momenteel eigenlijk niet één echt actieve kern. Ondanks de matige intensiteit ontstaat met enige moeite een shelfcloud aan de voorzijde. Het exemplaar ziet er behoorlijk elevated uit. Ruim achter de shelf kunnen we soms een blikseminslag vastleggen. Maar dat zijn voorlopig niet meer dan 'streepjes' aan de horizon. Pas nabij onze stek wordt de structuur iets fraaier.

Eerste ontwikkeling van een shelfcloud, Bar-le-Duc (F), 23 juni rond 20.15 uur

We rijden met de ontwikkelende buienlijn mee noordwaarts, terug richting de omgeving van Verdun. Tussendoor stoppen we een paar keer en dat levert toch een nieuw inzicht op: de shelfcloud is zich namelijk wel degelijk aan het ontwikkelen. Eerst zijn drie lijntjes zichtbaar, maar dat worden er al gauw vier op elkaar. De onderzijde wordt ook wat intenser met haakjes en 'tandjes' aan de wolkenbasis. We worden hier nog steeds niet vreselijk warm van, maar het begint langzaam ergens op te lijken.

Verder ontwikkelende shelfcloud ten zuiden van Verdun (F), 23 juni om resp. 21.00 en 21.10 uur

Tegen 21.15 uur zien we op het radarscherm dat de voorzijde van de squall enigszins naar voren wordt 'geduwd'. Zou er een bow-echo kunnen ontstaan? Dan moet het wel vlug gebeuren, want de zon gaat over ruim een half uur al onder en zoiets is het fraaist bij daglicht. We zijn de snelweg voorbij gereden en gaan binnendoor verder langs Verdun richting de Belgische grens. De shelfcloud ziet er inmiddels redelijk indrukwekkend uit naar 'juni-maatstaven' en ook de bliksemfrequentie neemt meer en meer toe. Dan valt mij wat op voor onze neus in het noordwesten, recht tegenover de bui. Iets dat niemand van ons had verwacht.

Radarbeeld van de bow in ontwikkeling, met onze locatie, 23 juni 21.20 uur (bron: Infoclimat)

Opklaringen! Het aambeeld van een cell 200 km verderop trekt noordwaarts weg, waardoor aan de noordwestelijke horizon een strook opklaringen vlak boven de horizon ontstaat. De zon staat momenteel net daarboven en gaat nog schuil achter het aambeeld van ons eigen onweer. Maar wat nou als die zon zometeen onder het aambeeld door 'piept', vlak voor zonsondergang? We naderen een knooppunt van binnenwegen en moeten snel een route kiezen: naar noordwest of noordoost. Ik roep meteen: noordwest, noordwest! De bow-echo die zich achter ons ontwikkelt buigt namelijk conform verwachting ietwat NNW-waarts af en bovendien rijden we dan de opklaringen tegemoet. Om 21.25 uur breekt de zon ineens fel door. Bingo! We moeten nu een perfecte inschatting maken en knallen rijkelijk ver voor de shelfcloud uit, tot het gevaarte zelfs bijna helemaal uit het zicht verdwenen is. Een beetje op de gok uiteraard. Ongeveer 15 km voorbij Verdun kiezen we een heuvel uit met uitzicht op zuidoost: dit wordt hem. We gaan honderd meter verderop naast een granenveld staan en dan komt de shelfcloud geleidelijk terug in beeld. De eerste gekleurde tinten worden ook zichtbaar. Intussen is het 21.35 uur en het zonlicht kleurt diep oranje, nog ruim tien minuten tot zonsondergang. Zijn we niet iets te ver gereden? Dat antwoord volgt snel...

Eerste blik op het naderende onweer, met de laagstaande zon in onze rug. Verdun, 23 juni om 21.35 uur

Nee, de positie blijkt vrijwel perfect! De bow-echo heeft zich inmiddels gevormd en daardoor krijgt het hele zaakje ineens meer snelheid. Tussen 21.37 en 21.43 uur bevindt de shelfcloud zich praktisch op de meest ideale afstand van onze locatie. Het is droog, we hebben prachtig zicht op de wolkenstructuur en intussen krijgt het zonlicht dat vanuit het noordwesten op de bui valt een steeds diepere kleur. Een even sprookjesachtig als bizar decor voltrekt zich voor onze neus. De shelfcloud kleurt knaloranje en verschillende bliksemontladingen springen dwars door de structuur heen. Ik doe iets wat ik jaren niet heb gedaan: mijn camera draait automatisch op intervalstand en ik ga zelf (met open mond) staan kijken wat er eigenlijk allemaal gebeurt. Normaal ben je veel bezig met de apparatuur, maar soms is het goed om gewoon alleen te kijken. Op dat moment steekt een stevige inflow op. De warme wind begint vanuit onze rug naar de bui toe te waaien; dat is ook mooi te zien aan de richting van de windmolens. Deze bow-echo heeft zich in korte tijd dan toch heel aardig ontwikkeld. Voor ons persoonlijk is dit absoluut hét weermoment van het jaar! Zonder dat het om heel zwaar onweer draait, want dat is absoluut niet aan de orde.

Naderende shelfcloud tijdens zonsondergang. Verdun, 23 juni om 21.40 uur

Naderende shelfcloud tijdens zonsondergang. Verdun, 23 juni om 21.38 en 21.39 uur

Panoramafoto van de shelfcloud tijdens zonsondergang. Verdun, 23 juni om 21.42 uur

Deze opvallend bliksemactieve buitjes trekken echter niet eens meer echt de aandacht. Onze gedachten zijn vrijwel onafgebroken bij datgene wat zich enkele uren geleden afspeelde. We kunnen eigenlijk nog steeds niet geloven wat we gezien hebben. Eenmaal thuis (omstreeks 03 uur) worden alle beelden veilig gesteld op de harde schijf en na het editen en delen van enkele plaatjes gaan we lekker slapen. Want er kan nog wel eens een drukke week op ons programma staan.

Onze beelden van de “kleurenshelf” gaan zowat heel Frankrijk rond in de media en ook elders in het buitenland kunnen veel weerbureau’s eigenlijk niet bevatten wat (vooral op basis van de videobeelden) zich heeft voorgedaan. Voor zoiets moet toch alles perfect samenvallen? Bestaat zoiets überhaupt wel? Het zou zomaar kunnen dat we nooit meer zoiets fraais zien in ons leven. Ik ben de dagen aansluitend op 23 juni volop bezig met de verwerking van beeldmateriaal, interviews en andere zaken omtrent deze storm chase. Maar er zijn spoedig nieuwe buienkansen op til. Sterker nog: een véél extremere situatie dan die van afgelopen donderdag zit eraan te komen. Die setup wordt op zondag 26 juni verwacht in, waar anders: Frankrijk. Uiteraard gaan we hierop rijden en de voorbereiding voor deze nieuwe chase loopt eigenlijk rimpelloos over vanuit de nabeschouwing van de vorige trip.

Verschillende weermodellen tonen direct stevige supercellen voor het oosten van Frankrijk, het laagland van Zwitserland en de Vogezen/het Zwarte Woud. Overigens schommelt het exacte aandachtsgebied nog wel een beetje heen en weer. Veel hangt ook samen met de mate van bewolking overdag. Dat zondag 26 juni potentieel één van de meest interessante dagen tot nu wordt dit onweersseizoen lijkt wel vrij zeker. In ieder geval fotografisch en qua imposante supercell-structuren.

Radarsimulaties (incl. updraft velocity) voor zondag 26 juni 18z/20u. Bron: Modellzentrale / Har40

Het is zondagochtend 26 juni, even voor het middaguur. Nederland heeft te maken met vrij waardeloos zomerweer: het is grijs, soms regent het wat en daarbij haalt de temperatuur op veel plaatsen niet eens 20 graden. Het slepende koufront bevindt zich grofweg van Centraal-Duitsland naar het noordwesten van Frankrijk. Ten zuidoosten van die wolkenband wordt met een stevige zuidenwind juist zeer warme vochtige lucht vanuit het Middellandse Zeegebied aangevoerd. Langs het grensvlak van beide luchtsoorten heeft zich aan de warme zijde een thermisch laag ontwikkeld. Dit lagedrukgebied schampt vanavond de westzijde van de Alpen en komt morgenmiddag (27 juni) boven Beieren aan. Direct daarachter volgt het koufront. De meest interessante buien moeten zich echter voordoen aan de oostkant van het thermisch laag. Vanavond is dat het oosten van Frankrijk, een groot deel van de Vogezen en mogelijk zelfs het Rijndal. CAPE loopt waarschijnlijk op naar 2000-2700 j/kg en daar overheen komt een forse hoeveelheid effectieve windschering te staan: maximaal 55 tot 60 knopen (0-7 km) en tot circa 20 knopen op 0-1 km. Een duidelijk windmaximum (~22 m/s, 40-43kn) bevindt zich rond 700 hPa. Er is ook behoorlijk gunstige interactie aanwezig met de linkeruitgang van de jet en een relatief zwakke inversie zorgt ervoor dat vrije convectie wordt tegengehouden. Al met al lijken de meeste ingrediënten aanwezig voor de ontwikkeling van enkele, twee of drie, monsterlijke supercellen.

We vertrekken begin van de middag vanuit Limburg naar het Rijndal. Bepakt en bezakt, want waarschijnlijk wordt het een 2-daagse storm chase en dus moeten we ergens overnachten. Vandaag is naast ons plan ook Oost-Frankrijk (omgeving Dijon) een optie, maar eigenlijk ligt het Vogezengebergte in de weg. Je kunt je daar niet snel verplaatsen en bovendien is het uitzicht zeer beperkt. We ‘gokken’ erop dat één van de supercellen uit Frankijk de Vogezen overleeft en dan door dendert het Rijndal in, zoals dat gebeurde op bijvoorbeeld woensdag 13 mei 2015. Positieve ervaringen moet je soms vasthouden om hetzelfde kunststukje nog eens uit te kunnen voeren. We rijden via Koblenz en Karlsruhe door tot aan Freiburg en stoppen daar om de nieuwste weerkaarten te bekijken. De setup lijkt wel goed te zitten! Exact dezelfde locatie als in 2015 (de beruchte wijngaard) behoort qua koers zelfs tot de mogelijkheden, maar geeft ons bij deze setup niet genoeg mobiliteit. We willen ditmaal in de buurt van de grote uitvalswegen blijven.

Intussen komt omstreeks 18.00 uur boven het Zwarte Woud al een kleine geïsoleerde bui tot ontwikkeling met een rechtopstaande stijgstroom. Een klein LP'tje? We hebben prachtig vrij zicht op de groeiende bloemkool, al  oogt het ook weer niet heel explosief. De cell trekt bovendien snel bij ons vandaan, maar het levert toch een aardige foto op. Dat de lucht hier nog enigszins droog is uit zich even later: het buitje verdwijnt na een goed half uur alweer van de radar. Ook de CB stort vanuit onze positie zichtbaar volledig in. Precies wat tijd om een hapje te eten, alvorens het echte werk moet verschijnen.

Eerste onweersbui boven het Zwarte Woud, 26 juni om 18 uur

Radarbeeld van de supercell met onze locatie bij Colmar, 26 juni om 20.15 uur / Infoclimat

Doordat de buien over het hoogste deel van de Vogezen koersen (met toppen tussen 1250 en 1450 meter), raakt de structuur enigszins verstoord. Onze ervaring leert echter dat zulke buien zich in het vlakke Rijndal snel weer kunnen herpakken. We besluiten ditmaal de Rijn over te steken en aan de Franse kant van het dal terug noordwaarts te rijden langs de stad Colmar en dan richting Straatsburg. Daar moet de zuidelijke supercell binnen een dik uur de laatste heuvelrij oversteken het Rijndal in. Bij ons is het actueel bijna 30 graden en er waait een zwakke oostenwind, dus de omstandigheden lijken op het eerste oog uitermate gunstig.

Om 20.30 uur hebben we een locatie te pakken ongeveer 15 km ten oosten van de Vogezen, vlakbij de snelweg. Op radar en satelliet zien we dat de supercell wat moeite heeft met de heuvels, maar zowel kern als stijgstroom blijven vrijwel intact. Het is bijna 21.00 uur en de eerste contouren van de cell worden zichtbaar tussen de heuvels door. Meerdere CG's vallen kilometers vóór de neerslag uit tegen de bergen. Je zult er maar net wandelen. Er worden lijntjes zichtbaar. Eerst twee vlak boven elkaar, dan een derde, een vierde en zelfs een vijfde. Een enorme 'vliegende schotel' scheert langs de laatste bergtoppen en trekt dan het vlakke dal in. Direct begint de wolkenbasis aan de onderzijde weer verder aan te groeien. Aan de onderkant van de stapel pannenkoeken wordt een groenachtige neerslagkern zichtbaar, wat waarschijnlijk duidt op grote hagelstenen. Het gaat duidelijk om een HP supercell. Ondanks dat het een krachtige rightmover betreft, gaat de kern ons op een kilometer vijf missen en dat is een prettige gedachte. Zo kunnen we relatief veilig de bui blijven bekijken vanaf de zuidoostzijde. Dat levert voor Europese begrippen ongekende beelden op, alsof je ergens in de heuvels in Kansas staat...

Naderende HP supercell zuidwest van Straatsburg, 26 juni 2022 tussen 21.15 en 21.25 uur

De stormmotion van de supercell bedraagt circa 45 km/uur, waardoor we alle tijd hebben om beelden te schieten en verder gewoon lekker kijken. Je ziet het gevaarte visueel ronddraaien, maar een echt lage basis (wallcloud) hangt er niet onder. Dat verrast niet aangezien de low level shear vandaag niet heel krachtig is. Het is echter de mooiste supercell die we in enkele jaren bij daglicht spotten in Europa. Ik sta volop foto’s en timelapses te maken (zie hiervoor de Youtubelink), Philippe is intussen aan het live streamen zodat veel mensen kunnen mee genieten van dit extreme natuurgeweld. De cell is geheel vrij van lage bewolking of andere rommel die het zicht zou kunnen ontnemen, laat staan kleine buitjes die zich rondom de supercell vormen. Dat is in West-Europa nogal eens anders. De betrekkelijke droge lucht onderin en kleine inversie doen prima hun werk.

Blikseminslag in het Vogezengebergte, zondag 26 juni om 21.27 uur

Panoramafoto van de supercell bij Straatsburg, zondag 26 juni 2022 rond 21.30 uur

Rond 21.40 uur passeert de kern van de bui bijna noord van ons en we besluiten verder naar Straatsburg te rijden. Dat is hoogstens vijf minuten tot een autosnelweg zuid van de stad die richting het Duitse Offenburg loopt. Vanaf dat punt kunnen we weer voor de cell uit rijden. Onderweg treft ons slechts een schampschot van de hagelkern, die pal over het centrum van Straatsburg blijkt te trekken. Hagelstenen van liefst 6 tot 8 cm doorsnede zorgen daar voor lokaal flinke schade. Bij ons vallen alleen tropische regendruppels en enkele plakkaten gesmolten hagel. De intens blauw-/groenachtige kern is wel indrukwekkend. Zodra we oostwaarts richting Duitsland rijden wordt de afstand met de hagelkern vlot groter. Maar dan ineens: boem! In de schemering schiet een enorme pulserende blikseminslag zeker tien kilometer voor de neerslag uit en slaat nauwelijks 100 meter naast ons in een akker. Op ongeveer 'half drie' bekeken qua zichtrichting. De ontlading pulseert zeker een keer of zes en blijft zodoende secondenlang zichtbaar. Daardoor krijgt iedereen in de auto kans om zijn blik naar de CG te draaien en hem zo van zeer dichtbij goed te aanschouwen. Ook bij mezelf staat deze inslag tot de dag van vandaag op het netvlies. Persoonlijk is het de meest nabije inslag sinds het bizarre nachtelijke onweer van 1 augustus 2017 in Duitsland, al was die inslag nog een stuk dichterbij. Helaas is de dashcam naar voren gericht, dus dit fraaie exemplaar is niet op beeld vastgelegd.

Snapshot uit een video van de hagelkern voor onze neus bij Straatsburg, 26 juni rond 21.50 uur

Intussen heeft een andere trein supercellen, afkomstig uit de omgeving van Mullhouse, twee losstaande bow-echo's gevormd. Deze exemplaren houden een aanzienlijk hogere snelheid erop na (tot wel 75 km/uur) en trekken richting Freiburg en het Zwarte Woud. Omdat de Straatsburg-supercell meer en meer wordt omgegeven door kleine outflow buien, besluiten we zuidwaarts te rijden naar Freiburg. Eerst staan we een tijdje op een heuvel bij Breisach am Rhein, maar daar zijn uitsluitend IC (Intra Cloud) ontladingen te zien op de noordelijke bow. Van structuur is ook weinig sprake. Tegen middernacht rijden we verder naar Freiburg en pal zuid van de stad gaan we op een wijngaard staan met vrij uitzicht. Het is inmiddels net 00.00 uur geweest en de zuidelijke bow-echo produceert minstens 100 tot 120 bliksemflitsen per minuut. Onze locatie ligt op ramkoers met die cell en het is even afwachten of er nog grote hagel voorkomt. Er heeft zich echter ook een flinke laag stratus gevormd op enige hoogte. Door die lage bewolking wordt het zicht op de shelfcloud grotendeels ontnomen. Overigens zijn we bij lange na niet de enige storm chasers die het onweer nu hebben 'gevonden': op dezelfde wijngaard staan nog minstens 10 tot 15 andere mensen met hun camera.

Omstreeks 00.25 uur nadert de bow vanuit het zuid-zuidwesten. Een stevige outflow raakt de heuvel waarop we staan met windvlagen van om en nabij 90 km/uur. Dat blijkt echter niet eens voldoende om de stratusdeken uiteen te blazen. Aanvankelijk staan we met ons hoofd zelfs bijna in de wolken, wat onder dergelijke omstandigheden natuurlijk levensgevaarlijk is. Na een paar minuten trekt de bewolking enkele honderden meters op. Daardoor kijken we in ieder geval schuin onder de stratus door het dal in. De neerslagkern bevindt zich nog vrij ver weg, maar overal om ons heen zijn luide knallen van blikseminslagen (veelal plussers) hoorbaar. Soms ver weg, dan weer veel dichterbij. We zien wel felle lichtflitsen maar hebben geen idee waar de inslagen zich precies voordoen. Twee stuks zijn in ieder geval al ruim achter ons gevallen. Omdat we de oriëntatie behoorlijk kwijt zijn en ook het internet (en dus radar) niet lekker werkt, besluiten we in de auto te gaan zitten. Tom staat echter nog tegen de helling van de wijngaard foto's te maken, een eindje naar beneden. Philippe gaat hem snel halen terwijl ik nog enkele foto's maak. Op hoop van zege. Nou, en die zege komt er! Net wanneer Philippe terug naar boven komt lopen en een bepaalde wolkenstructuur schuin achter mij aanwijst, schiet een plusser dwars door de stratus omlaag in het dal. Precies in het beeld van mijn camera. Omdat de ontlading zich slechts een fractie van een seconde voordoet en zo'n enorme hoeveelheid licht produceert, is ondanks een lange belichtingstijd alles in de opname vlijmscherp. Ook Philippe, al lopend. Een gelukstreffer die wederom ver voor de eigenlijke bui uit inslaat. Wat een bijzondere plaat.

CG+ onder de stratus door, een toevalstreffer! Maandag 27 juni rond 00.30 uur

We moeten de auto invluchten, omdat we ineens toch worden overvallen door intensieve neerslag. Er klappen enkele forse windstoten tegen de auto. De windmeter is echter net van het dak gehaald, dus dit levert geen metingen op. Een tweede onderschepping van deze bow is uitgesloten, dus we richten ons op de achterzijde van de neerslag. Wellicht vallen daar nog fraaie bliksemontladingen uit. Maar we zullen ons eerst een weg door dit noodweer moeten banen, helemaal naar de andere kant van de wijngaard, circa 5 km verderop. Dat is bepaald geen feest op dit soort smalle landweggetjes met snelstromend water door de zeer hevige regenval. Middenin de neerslagkern is bovendien sprake van een groot aantal forse inslagen, vooral CG+. De ene na de andere luide knal beukt tegen de auto, maar meer dan felle weerlichten zien we niet. Het zicht is bij tijden nog geen 50 meter en we hebben geen idee waar al deze inslagen de aarde raken.

Na een klein kwartier wordt de neerslag minder. Inmiddels hebben we ook de overzijde van de wijngaard bereikt. Daar staat zelfs een klein gebouw met overkapping: we trekken een sprintje met de camera’s en gaan onder die luifel staan. Het uitzicht over de stad Freiburg is schitterend. Tussen de flarden stratus door weet ik nog een paar mooie inslagen te kieken.

Blikseminslagen boven Freiburg, 27 juni tussen 00.55 en 01.05 uur

De bow trekt met een rotvaart van ons vandaan en het zicht op de ontladingen wordt steeds waziger. In het dal zijn veelvuldig blauwe zwaailichten te zien van ambulances en vooral de brandweer, een signaal dat het toch stevig is losgegaan op deze cell. Wellicht is schade ontstaan door wateroverlast of blikseminslag. Om 01.30 uur besluiten we een hotel op te gaan zoeken en waar kan dat beter dan de stad waar we momenteel over uitkijken. Op naar een lekker slaapplekje!

Door het late tijdstip blijkt een beschikbaar hotel vinden nog best ingewikkeld. We liggen pas tegen 03 uur in bed. Morgen, of eigenlijk al vandaag, ligt ons doelgebied een stuk oostelijker. Zeker nog een uurtje of drie rijden, waarschijnlijk naar het zuiden van Beieren. De kans bestaat dat we zelfs de Oostenrijke grens even moeten passeren. Een analyse van de weerkaarten moet daar later in de ochtend uitsluitsel over geven. Estofex heeft wel al een ‘level 3’ afgegeven langs de noordzijde van de Alpen voor het risico op zeer grote hagelstenen. Typisch van die enorme ‘Alpenhagel’. Het optreden van opnieuw zulke fraaie supercellen als afgelopen avond lijkt niet echt waarschijnlijk.

Rond 11.00 uur rijden we aan in oostelijke richting. Door verkeersellende nabij Stuttgart zijn we echter genoodzaakt om via de Bodensee te rijden, een route die weliswaar ontzettend fraai is, maar ook tijdrovend. De vraag is of we die tijd hebben. Op basis van de nieuwste weerkaarten moet het lukken: halverwege de middag in het doelgebied moet volstaan.

Als je onder andere de simulaties van het WRF-model bekijkt, snap je al vlug waar de forse verwachtingen vandaan komen. Dit zijn de meest extreme vormen van max. reflectiviteit die mogelijk zijn. Eén cell komt zelfs boven de 70dbz, uitzonderlijk hoog voor een verwachting. De supercellen worden in deze uitvoer wel vrij westelijk geïnitieerd, maar dat heeft mede te maken met de startsituatie van deze run. Bewolking na de nachtelijke buien wordt namelijk onderschat, wat zou betekenen dat de supercellen zich makkelijk 100-200 km oostelijker kunnen vormen. Daar gaan wij in ieder geval nu al stiekem vanuit.

We bevinden ons praktisch in de zwaarste hagelkern en dat levert stenen van circa 5 cm in doorsnede op. Ietsje minder groot dan misschien verwacht. Maar de tweede supercell moet nog komen en die kern trekt momenteel ruim 70dbz op de radar. Daarvoor moeten we zelfs iets verder zuidwaarts en pal op de grens van Duitsland en Oostenrijk passeert die cell ons rakelings. Dit is al zowat in de Alpen en zicht heb je nauwelijks meer. De berg waar de cell zich moeizaam overheen werkt verdwijnt volledig in een witte en groene gloed. Het is echter te link om dat spul te core punchen.

Nadat de kern het dorpje (Achental genaamd) verderop is gepasseerd, gaan we een kijkje nemen. Meteen valt op dat onder elke boom een hoopje blad ligt. Dat is geen windschade geweest. In de berm liggen ook grote witte bollen. Dit lijkt al gauw op hagelstenen van ten minste 7-8 cm doorsnede en misschien lokaal wel groter. In een zijstraatje stoppen we om hagel te rapen en wat beelden te maken. Het is niet mis hier!

Hagelstenen van 7-8 cm doorsnede op de grens met Oostenrijk, 27 juni rond 20.00 uur

Er is flinke schade zichtbaar. Niet alleen aan bomen en struikgewas, maar verschillende auto’s zijn ook in een poffertjespan veranderd. Bij sommige huizen hebben mensen halsoverkop hun auto de bosjes ingereden om zoveel mogelijk schade te voorkomen. Ook zijn dakpannen her en der kapot gehageld. De hagelstenen zijn vrij bizar van vorm: veel exemplaren bevatten allerlei punten en uitsteeksels, wat het nog gevaarlijker heeft gemaakt. Inmiddels hangt er een soort ondiepe waas van mist tussen de bergen en daardoor krijgt de situatie een beetje een onheilspellende sfeer. Al is het kwaad voor de mensen hier allang geschied.

Tegen 21.00 uur beginnen we aan een lange terugreis naar Nederland. Onderweg treffen we nog een derde onweersbui met flinke hagel, maar die stenen halen nog krap de 4 centimeter. Geen enkele cell had vandaag een fraaie structuur, maar dat wisten we eigenlijk vooraf al. Het doel was grote hagel onderscheppen en daarin zijn we glansrijk geslaagd. Een paar kilometer verderop schijnt achteraf nog grotere hagel te zijn gevallen, maar dat wisten we ter plekke niet. Daar hebben stenen een doorsnede van bijna 10 cm bereikt. Bij zo’n kern zou je je auto aardig de vernieling inrijden…

Het nieuws blijkt onze beelden ook weer snel te hebben opgepikt, zelfs in Nederland. Op een aantal campings zijn vakantiegangers namelijk getroffen door de grote hagel. Nederlanders hebben de nodige schade ondervonden door het noodweer. Dat trekt uiteraard de aandacht van kranten, radio en tv.

De enorme hagelstenen zuid van Tegernsee (DL/OS) op tv, in de avond van 26 juni

Halverwege de nacht van dinsdag 28 juni komen we aan in Nederland. Een zeer geslaagde 2-daagse storm chase is ten einde gekomen, waarbij we meer dan 2700 km (!) hebben afgelegd in nog geen 36 uur tijd. Alleen de periode in ons hotel en enkele momenten in het veld bij passage van een supercell hebben we stilgestaan en geen kilometers gevreten. Toch was dit het allemaal meer dan waard. De afgelopen dagen, natuurlijk inclusief de bizarre shelfcloud bij Verdun op 23 juni, hebben in één klap dit hele seizoen in Europa kleur gegeven. En het blijkt nog niet voorbij, want zeer binnenkort volgt alweer een volgende heftige setup.

(c) 2022 Wouter van Bernebeek