8 juli 2012

onverwachte shelfcloud bij zonsopkomst

Een situatie die op het eerste oog bijzonder weinig voorstelde. Al enige tijd heerste een zuidwestelijke stroming in onze omgeving met aanvoer van getransformeerd polaire lucht: overdag zo'n 20-22 graden en daarbij viel soms een bui. Een kleinschalige trog stond in de nacht van 7 op 8 juli in de weerkaarten en dat zorgde voor een tijdelijke opleving van onstabiliteit en vooral windschering (50-55kn DLS / 25-30kn LLS). Door de timing (tussen 05 en 08 uur in de ochtend) werd echter amper onweer verwacht. Desondanks wilde ik even de actuele situatie checken, omdat dit soort situaties nog wel eens onverwachts uit de hoek willen komen. Dus de wekker ging deze zondagochtend op 04.30 uur…

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Route: Malden – Molenhoek – Malden
Landen: Nederland
Afstand: 10 kilometer

Max gemeten windstoot:
60 km/uur

Link Youtube video:
https://www.youtube.com/watch?v=TNz4v5fopUA

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Een zone met buien ontstond in de nacht van 7 op 8 juli 2012 boven het noorden van Frankrijk en zette met flinke snelheid koers richting het oosten van de Benelux. De onstabiliteit was echter zo marginaal (slechts 200-400 J/kg) dat er nauwelijks sprake was van onweer. Af en toe kwam een enkele bliksemontlading voor.

Mijn wekker gaat om 04.30 uur af, precies zoals gepland. Echt lekker heb ik niet geslapen, omdat je toch half in de waakstand ligt. Soms heb je eenmaal het merkwaardige gevoel dat er iets bijzonders te gebeuren staat. Ook al stelt het onweer bijster weinig voor. Soms is dat niet te verklaren, maar gaat het puur op basis van gevoel. Ik start de computer op en check snel de laatste bliksemdetectiebeelden hoe het buiengebied eruit ziet. Wat schetst mijn verbazing: de kaart is op dat moment leeg! Even vermoed ik dat er een storing gaande is, maar de buien blijken helemaal geen stroom te bevatten. Tegen beter weten in toch maar de radar bekijken en ja, het buienlijntje is wel gematigd actief, zoals de weermodellen ook vooraf berekenden. Met de koers lijkt ook weinig mis: het clustertje komt op mijn regio af. Ver rijden is dus sowieso niet nodig. Maar veel meer dan 40-42dbz trekken de buienkernen ook weer niet. Het wakker blijven waard? Er is twijfel.

Intussen loopt het net na vijven en de zon komt al bijna op. Ik werp een blik naar buiten en het valt me op dat de lucht ontzettend onstabiel oogt. Er zijn veel golvende structuren zichtbaar, die in het licht van de opkomende zon enigszins rood kleuren. Best een fraai schouwspel. Deze wolken hebben mij echter pas net bereikt, want aan de noordelijke en oostelijke horizon is het helemaal helder. Het is bewolking die aan de naderende buiencluster gelinkt lijkt te zijn: zelfs de voorzijde van de ijskap hangt al boven me. Terwijl de neerslag zich nog zeker 50-60 km verderop bevindt. Opvallend, want de buien zelf zien er ronduit belabberd uit op de radar. Toch geeft het me iets meer hoop omdat de windschering blijkbaar aardig z’n werk doet.

Woelige structuren, zondag 8 juli 2012 om 05.10 uur (Malden)

Omstreeks 05.25 uur zit ik rond te neuzen op een forum, om een glimp op te vangen van de bui. Diep in de krochten van het internet komt me ineens een foto onder ogen van de voorzijde van het buiengebied, zoals die was in de omgeving van Eersel (bij Eindhoven). Het is een behoorlijk donkere en onduidelijke foto, maar er lijkt een enorme shelfcloud zichtbaar. Kan me het eigenlijk niet voorstellen, maar toch word ik nog iets alerter dan ik al was. Begin zelfs al met het aantrekken van kleren en schoenen… en even checken of de autosleutel echt ligt waar ik denk dat ‘ie ligt.

Even na half 6 werp ik een blik naar buiten, mijn slaapkamer bevindt zich op zolder met uitzicht op het oosten en zuiden. Bij het opendoen van het dakraam word ik begroet door de eerste zonnestralen van de dag. Mijn blik beweegt naar het zuiden en warempel: aan de zuidelijke horizon, pal boven de bomen uit, lijkt zich een scherpe golvende lijn af te tekenen. Het lijkt op een soort TL-buis met een ietwat zilverachtige kleur. De bovenkant van een shelfcloud? Het doet me denken aan de situatie van twee weken eerder, op 18 juni, toen dit verschijnsel zich in de vroege ochtend op exact dezelfde wijze voordeed. En daar leer je snel van. Ik gris mijn camera van het bureau, pak de autosleutels en vlieg de trappen af naar beneden. Zo luidruchtig dat het halve huis blijkbaar ervan ontwaakt, maar wanneer ik vertel dat er een onweersbui aan zit te komen is niemand eigenlijk meer verbaasd. Zelfs niet voor een vroege zondagmorgen. Ik stap de auto in en bij het uitrijden van de straat valt me op dat de scherp verlichte lijn al een stuk hoger hangt dan 2 minuten daarvoor. Dit ding heeft de snelheid er goed in zitten! Wat eronder hangt kan ik op dat moment nog niet goed beoordelen. Maar daar komt spoedig verandering in.

Ik draai de Rijksweg op om naar de Maasdijk te rijden, want daar heb je redelijk tot goed uitzicht uit het zuiden/zuidwesten. Op dat moment krijg ik voor het eerst goed zicht op wat er onder die scherp verlichte lijn in de lucht hangt. Mijn hart slaat bij dat eerste beeld even een slag over. Achter me schijnt de zon en voor mijn neus worden de contouren van een reusachtige shelfcloud zichtbaar, die zojuist vlak boven de huizen uitsteekt. Knalgeel verlicht door de laagstaande zon. Vanzelf gaat het gaspedaal steeds verder omlaag en intussen maak ik vanuit de auto een eerste foto met de dashcam:

De shelfcloud, geel verlicht door de laagstaande zon, komt boven de huizen uit. Malden, 8 juli 2012 (rond 05.45 uur)

Redelijk hard, gelukkig is het zondagochtend en is er geen hond op de weg, rij ik over de dijk naar mijn uitzichtpunt. En daar siert een DIJK van een shelfcloud het landschap. Over de hele horizon verlicht door de net opgekomen zon in het noordoosten. Het geeft een tamelijk apocalyptisch beeld. Onweer is verder niet te zien en ook waaien doet het nauwelijks. Ik schat vluchtig in dat ik 2 tot 3 minuten tijd heb om beelden te maken, want het gevaarte komt met een rotvaart op me af. Allereerst een paar plaatjes maken, je kunt hem maar ‘hebben’…

De shelfcloud nadert met fenomenale kleuren. Malden, 8 juli 2012 omstreeks 05.45 uur

Tijdens passage van de shelfcloud steekt een matige tot vrij krachtige wind op, maar tot zware windvlagen komt het niet. Vlak na passage wordt een mooie whalesmouth zichtbaar, maar de regen zit nog op zeker 20-25 kilometer afstand. De shelfcloud is dus een flink stuk voor de eigenlijke bui uitgewaaid. Zowaar is in de verte één bliksemflits zichtbaar, maar meer dan 2 millimeter regen valt er niet uit de bui die volgt. Daarna hebben we een rustige en Hollandse zomerdag met gematigde temperaturen. Als je halverwege de ochtend wakker bent geworden, zou je geen flauw idee hebben van wat datgene wat zich heeft afgespeeld bij het daggeraad.

Hieronder nog enkele plaatjes en een Youtube-filmpje van de shelfcloud vlak voor en vlak na passage.

Meer beelden van de shelfcloud vlak na zonsopkomst, 8 juli 2012 (05.50 / 05.55 uur)

(c) 2012 Wouter van Bernebeek