23 mei 2022 (usa)

Texas: mothership supercell in stofstorm

We zijn ruim 14 dagen op storm chasereis in Tornado Alley, Amerika. De reis eindigt morgen en we willen onze laatste kansen op mooie cellen natuurlijk grijpen. Tot nu toe loopt mei 2022 niet over van de extreme tornadokansen en ook vandaag zijn die risico’s beperkt met 2% en later een lokale opschaling naar 5%. De supercellen zijn qua structuur echter wél zeer fraai geweest en ook vandaag is dat ons doel. Voordat de storm chase begint heeft een grootschalige bosbrand de regio bij ons hotel (omgeving Abilene) getroffen, waarbij liefst duizenden (!) hectaren aan natuur zijn platgebrand. Daar moeten we eerst even een kijkje nemen…

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Route: Tuscola – Abilene – Odessa – Morton – Levelland – Lubbock – Abilene (Texas)
Landen: Texas (Amerika)
Afstand: 700 kilometer

Max gemeten windstoot:
87 km/uur (inflow)

Link Youtube video:
https://www.youtube.com/watch?v=XuF7fJ2RoUQ 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Onze storm chasereis in Amerika vordert gestaag. De afgelopen dagen hebben we duizenden kilometers afgelegd door o.a. de staten Oklahoma, Kansas, Arkansas, Tennessee, Nebraska, Ohio en Minnesota. Dagelijks zagen we wel enkele supercellen, maar de écht grote kansen hebben zich tot op heden niet voorgedaan. Gisteren, zondag 22 mei, zijn we in één ruk van oostelijk Arkansas naar het centrale deel van Texas gereden voor een volgende setup richting de grens met New Mexico. Die vindt vanmiddag en vanavond (23 mei) plaats. Ook hierbij is de tornadokans niet bepaald groot: in heel zuidelijk en oostelijk Texas 2% en later een met kleine upgrade naar 5% volgens het SPC. Vooral het hagelrisico is steviger: 10% en daarmee bestaat er een kans op hagelstenen van 6-8 centimeter in doorsnede. We spreken hierbij over een maximale overlap van dik 2000 j/kg CAPE met 40-45 kn effectieve windschering op 0-7 km en 10-15 kn op 0-1 km. Zogenaamde outflow boundary's van andere buienclusters die 'rond grazen' door Texas kunnen echter voor een sterke toename van de schering zorgen.

We overnachten in de stad Abilene en daar worden we 's nachts bij aankomst al verrast door de schade van een enorme bosbrand. Hierbij zijn in korte tijd duizenden hectare natuur in vlammen opgegaan. Omdat zo'n kans zich niet vaak voordoet besluiten we vanochtend eerst even daar te gaan kijken. Brandweer en politie zijn volop bezig met puinruimen en zelfs her en der nog aan het nablussen, maar de weg die dwars door het rampgebied loopt is wel weer opengesteld. De aanblik is bizar: tot zover het oog reikt zijn bomen veranderd in afgebrande luciferstokjes en het landschap is volledig zwartgeblakerd. Bijzonder om te zien hoe het vuur ogenschijnlijk moeiteloos ook een brede autoweg is overgestoken, al zal dat waarschijnlijk deels ondergronds zijn gebeurd. De vlammen moeten echt vele meters hoog zijn geweest. Over circa vijf kilometer lengte zijn de elektriciteitsmasten in hoopjes as veranderd, terwijl veel kabels op neushoogte in de struiken liggen. Maar de vuurzee is ook ten koste gegaan van veel leven. We zien alleen langs dit stukje autoweg al tientallen beesten verbrand op de grond liggen. En zelfs een eind verderop, waar het vuur niet eens is gekomen, liggen overal dode dieren. Vermoedelijk hebben ze teveel letsel opgelopen in een poging om te vluchten. Een uitermate treurige aanblik; we hebben hier geen beelden van gemaakt. Langs een paar zijwegen zijn bovendien huizen door de brand getroffen en ook daarvan is weinig meer over. Voor zover we weten hebben alle inwoners tijdig hun woning en het gebied kunnen verlaten, dus dat is positief. Het is één van de grootste natuurbranden geweest die Texas dit jaar heeft getroffen. Waarom gaan we eigenlijk kijken? Het was op slechts vijf minuten van ons hotel en de gevolgen van zo'n ramp aanschouwen is behalve heftig ook best leerzaam. Je ziet in het landschap namelijk precies terug hoe het vuur zich gedragen heeft en wat bijvoorbeeld de wind bijvoorbeeld voor invloed heeft gehad op de brand. Uiteraard kiezen we er bewust voor om alleen van de natuur beelden te schieten en brandweer en politie niet in de weg te lopen.

Zwartgeblakerde heuvels na de natuurbrand bij Abilene, Texas, 23 mei 2022

Rond 12.00 uur hebben we genoeg gezien en richten we ons op de verwachte onweersbuien. Die bestaan uit twee kanshebbers: potentiële supercellen langs de 'dryline' in het westen van Texas (tegen de grens met New Mexico), of de onderschepping van een mogelijk intense bow-echo helemaal in het zuiden tegen Mexicaanse grens, in de omgeving van Del Rio. Dit levert serieuze twijfels op omdat die bow in het uiterste zuiden er bijzonder heftig uitziet op de weerkaarten. Daar kunnen zelfs windstoten voorkomen van ruim 150 km/uur (weermodel HRRR). We besluiten echter voor de dryline te gaan in het westen. De reden is uiteindelijk eenvoudig: een krachtig ontwikkelde bow hebben we in Europa ook met enige regelmaat, terwijl we hier juist zijn voor de supercellen. Het eerste target is Midland/Odessa en vanuit daar bekijken we de weersituatie verder.

SPC forecast (slight) en radarsimulatie HRRR voor de mogelijke bow-echo bij Del Rio.
Maandag 23 mei 03z (20u lt.)  -  bron: SPC / Pivotal Weather

Omstreeks 14.00 uur komen we aan bij Odessa. Het is ontzettend warm en broeierig met temperaturen van ruim 30 graden. Daarbij waait een opvallend stevige wind: bij tijden staat er zeker 5-6 Bft uit het zuidoosten. Dat levert verschillende kleine stofstormpjes op in het uitgestrekte landschap. Ook spotten we meerdere stofhoosjes van enige afstand. Noord van Odessa gaan we even een hapje eten en wachten op de nieuwe modelruns, die binnen een half uurtje komen. Er heerst namelijk nog wat onzekerheid over de exacte positie van het zogenaamde 'triple point' (warmtefront - occlusie - kf/dryline) en de bijbehorende dryline zelf. Die moet ergens uitkomen tussen onze huidige positie en circa honderd kilometer naar het noorden.

In een nabijgelegen natuurgebiedje gaan we ook op zoek naar een slang of vogelspin. Die komen vrij veel voor in deze regio en dat zijn toch dieren die je niet dagelijks tegenkomt. Helaas ook vandaag niet. Wel spotten we enkele bijzondere vogelsoorten. Tegen 16.45 uur zien we aan de noordwestelijke horizon een scherpe kop boven de overige cumuli uitstijgen: een teken van de eerste buienvorming! Op de radar stelt het weinig voor, maar dat is wel de regio waar we moeten wezen. We rijden door tot aan het dorp Morton en tegen die tijd heeft de bui een forse hagelkern gevormd (op de radar zelfs al ruim 70dbz). Er vallen vrij frequent blikseminslagen uit de nog relatief schone basis omlaag. We besluiten de cell, die zich nu nog boven het grondgebied van New Mexico bevindt, bij Morton een eindje tegemoet te rijden in westelijke richting. Achteraf blijkt dat niet zo’n handige zet te zijn, maar lange tijd wachten zit niet echt in ons systeem. We zien de buien bij voorkeur recht voor onze neus ontwikkelen om vervolgens mee te rijden. Een ruim kwartiertje later staan we dus tegen New Mexico met de snel ontwikkelende onweersbui pal voor ons. Om de paar minuten schiet inderdaad een ‘streep’ omlaag en het compacte neerslagscherm krijgt al snel groenachtige tinten, maar rotatie of iets dergelijks spotten we nog niet. De cell ligt nu op ramkoers met onze locatie. Gelukkig zijn er meerdere ‘vluchtroutes’ naar oost, zuid en noord. Intussen staan vlakbij ons ook mensen van het NOAA, met hun uit de kluiten gewassen dopplerwagens en zij laten zelfs een vliegtuig opstijgen voor onderzoek. Dat hebben we deze reis nog niet eerder gezien!

Radar- en dopplerwagens van NOAA, west van Morton (Tx) rond 17.15 uur

De ontwikkelende cell met hagelscherm west van Morton (Texas/New Mexico), 23 mei rond 17.40 uur

Vervolgens gebeurt er iets onverwachts. Pal op de zuidoostkant van de bestaande cell ontstaat een nieuwe felle hagelkern, waardoor onze beoogde vluchtroute in zuidelijke richting wordt afgesneden. Hierbij kan het namelijk vrij snel om stenen gaan van meer dan 5 cm doorsnede en dat risico moeten we met een huurauto niet nemen. Bovendien zitten er al enkele dutsen in het dak van een eerdere supercell. We zijn nu dus genoodzaakt om de weg naar oost en daarna noordwaarts te nemen. Dat is richting de dorpen Muleshoe/Bovina. We laten de hagel tot op 3 á 4 kilometer naderen en knallen dan in noordelijke richting voor de neerslagkernen uit. Je ziet in de verte het eerste zand en stof opstuiven door de neerkomende outflow.

Intussen is ten noorden van deze onweersbui een tweede cell ontstaan, eveneens bij de grens van New Mexico. Die ontwikkelt zich meteen stormachtig en vormt (terwijl wij daar naartoe rijden) vrij snel een couplet op de velocity-radar. Niet veel later ontstaat zelfs een duidelijke hook-echo. Het plan wijzigt: nu we toch noordwaarts rijden gaan we deze cell eerst pakken!

Radar- en velocitybeelden van de noordelijke supercell bij Bovina, met onze locatie in de blauwe cirkel.
Maandag 23 mei om 18.20 uur / RadarScope

Het is de meest agressieve supercell die we tijdens onze reis tot nu toe hebben gezien. Een enorme hoeveelheid stof wordt door de inflow (zeker 7-8Bft) aangezogen, waardoor het zicht bij tijden fors terugloopt. Met vlagen kunnen we nog amper 300-350 meter vooruit kijken. Pal oost van de cell slagen we echter erin een ‘gat’ te vinden in de stofstorm met fraai uitzicht op de krachtig ingedraaide wallcloud. De visuele rotatie is ronduit spectaculair. Af en toe lijkt de ontwikkelende funnel zelfs even de grond te raken, maar de beelden zijn daarvoor niet 100% bevestigend. Met name aan de oostzijde van de wallcloud vinden regelmatig CG’s plaats die ver voor de neerslag uit in de grond slaan. Dat levert enkele luide knallen op. Zou die ene serieuze tornado dan nu ineens voor onze neus ontstaan?!

Sterk ingedraaide wallcloud met funnel/beginnende tornado, Bovina (TX) 23 mei rond 18.25 uur

Precies wanneer we denken dat het écht gaat gebeuren, knalt een outflow boundary van de zuidelijke supercell tegen onze bui vanuit het zuiden. Een sterke relatief koude wind steekt op vanuit het zuiden, zelfs op onze locatie. Die snijdt de warme vochtige lucht af van de bui en vrijwel direct houdt de wallcloud het ook voor gezien. Binnen slechts een paar minuten is de uitzakking verdwenen en het zicht neemt bovendien weer af door rondvliegend zand en stof. Ik weet nog wel een fraaie blikseminslag vast te leggen alvorens het zicht helemaal verdwijnt, maar de teleurstelling is zichtbaar groot. Dit was wellicht dé kans op die felbegeerde tornado, geïsoleerd en wel.

Blikseminslag zuidoost van Bovina, uit de oplossende supercell / 23 mei om 18.35 uur

Veel tijd voor teleurstelling is er niet, want nu ontwikkelt de zuidelijke supercell zich ineens razendsnel. Ook die vormt een hook-echo, slechts 10-12 km ten zuiden van de locatie waar we nu staan. En aangezien daar verder geen andere buien hinderlijk in de weg hangen, is het onwaarschijnlijk dat dit exemplaar eenzelfde lot wacht als zijn voorganger. In theorie staan we binnen acht minuten recht voor die hook, maar dat ligt in de praktijk iets anders.

Een enorme hagelkern bevindt zich namelijk precies tussen ons en de hook-echo van de bui bij Morton. Uitgerekend boven de weg die we moeten hebben. We overwegen serieus even om het risico te nemen en dwars door de kern te rijden, maar veiligheid blijft altijd voorop staan. Daarom maken we de enige juiste beslissing in zo’n situatie: we rijden naar het westen, dan zuidwaarts en maken een grote boog rond de supercell om over 35 (!) minuten dan op de zuidflank te verschijnen. En er zijn meer chasers die met hetzelfde probleem kampen, want het is behoorlijk druk op dezelfde route met wagens met apparatuur en meters op hun dak.

Even na 19.15 uur bereiken we dan eindelijk de zuidkant van de supercell. Beelden die ons inmiddels via o.a. Twitter onder ogen zijn gekomen, heeft de sfeer in de auto er niet bepaald beter op gemaakt. Op deze supercell lukte het namelijk wél: een enorme tornado vormde zich, al zat het exemplaar een groot deel van de tijd wel verscholen in de neerslag. Slechts een beperkt aantal storm chasers bevond zich in het ‘clear slot’ met fenomenaal uitzicht op de stationaire EF-2 tornado. Helaas is dat aan onze neus voorbij gegaan.

Reflectiviteit- en velocitybeeld van de (verscholen) tornado bij Morton, rond 19 uur / RadarScope

De supercell oogt op de radar nogal rommelig, zoals hierboven ook te zien is. De zeer zware hagelkern ligt na een half uur nog steeds recht boven de noord-zuid georiënteerde weg die wij eigenlijk moesten berijden om bij de hook-echo te komen. Er blijken zelfs stenen te vallen van ruim 10 centimeter doorsnede. Dat was dus een kansloze zaak geweest, we hadden ons volledig de vernieling in gereden.

Eenmaal aangekomen tussen Morton en Levelland krijgt de supercell, die bijna een uur voor anker heeft gelegen bij Morton, eindelijk weer wat snelheid. Tijdens onze passage langs de zuidkant heeft zich blijkbaar een tweede tornado voorgedaan buiten de neerslag, maar wij hebben dat nooit kunnen zien door de ongekende hoeveelheid stof. Zelfs het vliegtuig dat zich op 1200 meter bevindt had er geen zicht op blijkt achteraf. Het zit ons wat dat betreft ook niet bepaald mee vandaag met drie gemiste kansen om een echte tornado te spotten. De structuur van de supercell oogt echter zeer spectaculair: er lijkt zich een enorme schotel van meerdere lagen gevormd te hebben. Al is zelfs dat lastig te zien. De inflow van de cell is zo krachtig dat het volledige gebied schuil gaat in een grootschalige stofstorm. Het heeft in deze regio al lange tijd niet geregend en het uitgedroogde landschap ligt vol met los zand. Oké, dit geeft ook wel weer iets bijzonders aan de hele situatie. Maar we hadden liever mooi zicht op de cell gehad.

Dat zicht komt er uiteindelijk wel, maar pas in een veel later stadium. Vlakbij Levelland staat het her en der rijen dik met storm chasers langs de kant van de weg. We nemen een zijweg met uitzicht op noordwest en laten daar de supercell geleidelijk naderbij komen. Zodra ik de autodeur open, maakt één dikke wolk van stof en zand zich meester over me. Het is tevens deze locatie waar mijn spiegelreflexcamera een stuk of duizend sensorvlekjes scoort door binnenkomend stof. De inflow is ongekend krachtig: er staat gewoon onophoudelijk een windkracht 9, ofwel een volle storm. Alsof je in Nederland op het strand staat in januari tijdens een winterstorm. Alleen is deze wind hier een graadje of 27 warm. Tot in elk hoekje en elk gaatje van de auto, maar ook van kleding en onze apparatuur weet het stof door te dringen. Deze setup is echt funest voor camera’s en meetinstrumenten. Maar de kollossale structuur van de naderende supercell vergoedt veel. Heel veel.

Mothership supercell bij Levelland, Texas, 23 mei tussen 20.45 en 21.00 uur  (radar RadarScope)

De stormmotion van de cell is nauwelijks meer dan 30 km/uur. Daardoor hebben we alle tijd om beelden te maken en te hopen dat er nóg een vierde tornadokans ontstaat. Al is die slurf na deze structuur allang geen vereiste meer. Ook voor dergelijke taferelen maak je zo’n reis naar Amerika. Het is de meest krachtige supercell die ik sinds het begin van mijn storm chase carrière in 2007 heb gespot. Vooral de enorme inflow en het aanschouwen hoeveel power en invloed deze supercell uitoefent op zijn wijde omgeving, maakt deze dag al geslaagd.

Veel storm chasers bij de Levelland supercell, 23 mei rond 21.00 uur

Mothership supercell bij Levelland, Texas, 23 mei rond 21.00 uur

De uitstroom van mensen uit Levelland is opvallend groot. Vaak zie je dat een groot deel van de bevolking zich niet veel aantrekt van een tornadosirene, omdat het 19 op 20 keer om vals alarm gaat. Vermoedelijk heeft de bevolking hier echter beelden van even verderop gezien op televisie of sociale media en dat is een prima reden om te vertrekken. In combinatie met alle storm chasers die passeren zorgt dat voor één lange file in zuidelijke richting. Met de sirenes in de achtergrond en de bovenste rand van de ‘vliegende schotel’ die inmiddels tot boven ons hoofd reikt, geeft dat een apocalyptische sfeer. Eentje zoals je zelfs in ‘Tornado Alley’ niet vaak meemaakt. Zelf zitten we er relatief rustig bij, omdat we op de radarbeelden zien dat er allang geen sprake meer is van een tornado. Bovendien trekt de hagelkern vrij ruim noord langs, dus dat vormt ook geen direct gevaar.

Radarbeeld met onze locatie en het zicht op datzelfde moment in het veld, 23 mei 21.45u (radar: RadarScope)

Uiteindelijk komen we grofweg vijf kilometer ten zuiden van de supercell te staan. Vanuit deze locatie maak ik een timelapse van de langstrekkende structuur, die nog altijd zeer fraai oogt. De zon is inmiddels onder en het wordt behoorlijk snel donker, veel sneller dan bijvoorbeeld in Nederland gebeurt. Je bevindt je veel dichterbij de evenaar en daar duurt de schemering niet zo lang. Het zogenaamde blauwe (half) uurtje levert nog wel wat bijzondere plaatjes op!

De supercell komt als een vliegende schotel langs ons zweven en vormt steeds meer en meer een soort elevated structuur. Van een lage wallcloud is geen sprake meer, maar dat hadden we ook al op de radarbeelden gezien. De inflow is eveneens grotendeels gaan liggen. Zodoende kon het stof neerdalen in het landschap en dat levert éindelijk prachtig uitzicht op. We staan langs een weiland naast een groepje Duitse storm chasers, die precies in dezelfde periode hier rondrijden. De cell produceert nog wel flinke hagelstenen en ook zien we enkele fraaie blikseminslagen, waarvan de meeste exemplaren zich diep in de neerslag bevinden. Tussen 21.55 en 22.00 uur wordt de tornadowaarschuwing ingetrokken.

Levelland supercell tijdens het blauwe uurtje, 23 mei tussen 21.45 en 22.00 uur

Als de neerslagkern noord van ons is langsgetrokken neemt de supercell geleidelijk verder in kracht af. We besluiten niet verder mee te rijden, maar even te kijken op het pad van de kern. Een locatie waar zojuist ruim 75dbz (!) is gepasseerd ligt circa tien kilometer noord van ons en wellicht dat daar nog flinke hagel geraapt kan worden. Dat moet in de buurt van het dorp Roundup zijn. En inderdaad: witte brokjes ijs versieren het gras in de berm en de velden. De grootste exemplaren hebben een doorsnede van 5 centimeter en dat na drie kwartier van smelt en ook nog een regenkern die de stenen heeft aangetast. Die zijn dus zeker aanzienlijk groter geweest, wellicht een centimeter of 8. Sommige stenen heb kleine kraters geslagen in het zand en gras.

Hagelstenen uit de supercell rond 22.30 uur, oost van Levelland (Texas)

Hierna sluiten we deze bijzondere chase af. Tevens enigszins frustrerende storm chase, maar de enorme supercell-structuur heeft voor mij persoonlijk veel goed gemaakt. Al was de wall met funnel op de noordelijke supercell eerder vanavond ook zeker niet verkeerd. Het ultieme spektakel had ook zomaar op die bui kunnen plaatsvinden, dat weet je vooraf niet. Soms kom je in de positie dat je snel moet kiezen met in het achterhoofd de veiligheid van jezelf en van alle anderen in de auto.

Lijst met waarnemingen op de supercell bij Morton, 23 mei rond 20 uur (US tornadoes/case-archive)

Hodogram van de Morton supercell, 23 mei rond 20.00 uur (US tornadoes/case-archive)

We rijden terug naar Abilene om in hetzelfde hotel als afgelopen nacht te overnachten. Onderweg edit ik alvast wat materiaal van vanavond en die worden ook gedeeld, vooral van de enorme supercell structuur. In Nederland is het al dinsdagochtend en daar worden veel beelden direct opgepikt. Dusdanig dat ik in Texas tweemaal door Nederlandse media wordt gebeld om een interview te geven. We liggen omstreeks 02 uur in bed. Dan staat er voor ons nog maar één dag op de planning: dinsdag in opnieuw Texas, maar dan een stuk zuidelijker in de buurt van de Mexicaanse grens. Daar hebben we op 9/10 mei al eens eerder gezeten. Wederom is de kans op een tornado erg klein en moeten we het vooral van de structuren hebben. Al heeft vandaag bewezen dat dat niet alles zegt.

En dat blijkt: de laatste dag verloopt zowaar mét een tornado! Slechts een seconde of 20 aan de grond als een soort ‘rope’, maar we hebben hem gelukkig op film staan. Zie hiervoor mijn Youtubekanaal. Deze kortstondige tornado zat aan een intense supercell gelinkt in de buurt van San Angelo, Texas. Een supercell die lokaal voor veel windschade heeft gezorgd, maar dat was vermoedelijk door downburst. De mooiste opname van deze cell maken we een uurtje naar het oosten (zie de foto hieronder). Uiteindelijk ontstaan er heel veel buien die flink clusteren en dat maakt de chase er niet gemakkelijker op. We onderscheppen enkele felle hagelkernen en in verschillende plaatsen leidt het tot wateroverlast. In de regio van de plaatsen Brady en Rochelle is het over enige afstand slalommen om de omgewaaide bomen. De ‘ENH’ (Enhanced) forecast die vandaag geldig is was tenslotte ook vooral voor hagel en windevents uitgegeven. Heel bijzondere foto’s weten we verder niet meer te maken.

Supercell oost van San Angelo, Texas, dinsdag 24 mei rond 16.30 uur

In de late avond bereiken we Dallas, vanwaar het vliegtuig de volgende morgen vertrekt naar Nederland. Er waren twee duidelijke hoogtepunten: de supercell bij Greensburg in Kansas op 14 mei en uiteraard 23 mei bij Morton. Grote tornado’s hebben we niet gespot, maar die zijn (op tien minuten bij Morton tamelijk onverwacht na) ook nergens geweest. Dit jaar heerst er bovendien een zogenaamde La Niña, dat is een koudere zeestroom dan gebruikelijk bij Zuid-Amerika. Mogelijk heeft dat ook enige invloed op de mate van extreme convectie, al valt dat ongetwijfeld niet 1-op-1 aan elkaar te linken. Het was in elk geval heerlijk om eens ruim twee weken alleen maar bezig te kunnen zijn met extreem weer zonder verdere verplichtingen. Voor herhaling vatbaar? Jazeker, maar waarschijnlijk niet elk jaar. Want ook in Europa blijven gewoon prachtige setups voorkomen en die zijn toch net even wat makkelijker te chasen!

Supercell bij Greensburg (Kansas) op 14 mei 2022

(c) 2022 Wouter van Bernebeek